Sıkma torkları

 

Genelde tekerleklerde doğru sıkma torkunun önemi, özellikle de lastik değişimleri sırasında göz ardı edilir. Somun ve cıvataların doğru sıkılması dikkate alınmış olsa da düzgün sabitlenmeyen tekerlek, fren yaptığınızda direksiyon simidinizdeki rahatsız edici titreşimlerin ve fren sisteminizin genel arızasının en büyük nedenlerinden biridir.
Ayrıca, aracınızın ve yolcularınızın güvenliğiyle ilgili de ciddi sonuçları olabilir.

 

Tekerlek cıvatalarının aşırı ya da yetersiz sıkılmasının yıkıcı sonuçları olabilir. Çok sıkılan somunlar ve cıvatalar, özellikle de büyük çukurlardan ve kasislerden geçerken deforme olabilir, uzayabilir ve hatta kırılabilir.

 

 

On yıllarda, hava tabancalarının ve geleneksel elektrikli tabancaların maksimum güçte yaygın olarak kullanılmasının, her takma işleminde dişlilerin zarar görmesine neden olduğu ve tekerlek cıvatalarının düzgün çalışmasını önlediği kanıtlanmıştır.
Bazı durumlarda, tekerlek cıvatalarının çok sıkılmasıyla poyra gibi diğer aksamlar da hasar görebilir. Bu hasarın nedeni düşünebileceğinizden daha sık meydana gelen bir durum olan, tekerleğin tekerlek poyrasına yanlış şekilde takılmasıdır.

Yanlış tekerlek takma işlemleri, araçların sürekli devam eden gelişimi nedeniyle artıyor. 
20 veya 25 yıl öncesinin arabalarına kıyasla günümüzdeki arabalarda tekerlek-fren diski-poyra aksamının ilgili noktaya yönelen güçlerden açığa çıkan artan gerilime maruz kalmasının nedeni hem genel yükseklik hem de tekerlek boyutlarında olmak üzere araç boyutlarındaki artışla birlikte poyranın küçülmesidir.

Tekerlek somunlarının düzensiz sıkılması, poyra-tekerlek ve disk-tekerlek aksamı arasında çok küçük bir oynamaya neden olarak aşağıdaki sorunları ortaya çıkarabilir. 
Disk dönüşümlü olarak fren balatasına doğru bastırıldığında ve ilk frenleme hareketinden sonra bunu daha sık yapacağından balata, konumunu fren diskine göre ayarlar ve bu da daha yoğun titreşimlerin oluşmasına neden olabilir.

 

Aralıklı temas (bunu bazen tekerleği elinizde hareket ettirdiğinizde de hissedebilirsiniz), fren diskinin bir bölümünün diğerinden daha çok ısınmasına neden olur. Sürücü, fren yaparken direksiyon simidinde bir titreşim hisseder. Bunun nedeni, fren diski ve balatası arasındaki, oluşan farklı sıcaklıklardan kaynaklanan düzensiz sürtünmedir. Bu özel sorunu, daha genel bir sorun olan "bozuk fren diskinden" ayırt etmek çok kolaydır. İkinci durum söz konusuysa, sorun olduğunda direksiyon simidi titreşir ancak pedalda titreşim olmaz.

Söz konusu fren diskinin ve balataların tüm kullanım ömrü boyunca fren diski deforme olur ve balatalar da düzensiz şekilde aşınır. Sürekli olarak aralıklı temastan kaynaklanan fren diski deformasyonu nedeniyle pedalda da titreşim başlar.

 

 

Tekerlekleri sıkma işlemi; boyutlara, somun ve cıvataların malzemesine ve dişlerin türüne bağlı olarak belirtilen sıkma torkuna göre bir tork anahtarı kullanılarak gerçekleştirilmelidir. Sıkma torku genelde aracın servis kılavuzunda belirtilir.

Darbeli anahtarı en düşük ayarında (araç sıkma torkunun, gerekli torku aşmaması gerekir) kullanabilir veya belirtilen torkun aşılmadığından emin olmanızı sağlayacak tork sınırlama işlevi olan anahtarlar kullanabilirsiniz.

Belirtilen değerden daha düşük bir sıkma torku kullanmak tekerlek cıvatalarının gevşemesine yol açabilirken, daha yüksek bir tork kullanmak ise delinme durumunda tekerlek cıvatalarını çıkarırken yaşanacak zorluğun yanı sıra fren disklerinin deformasyona uğramasına veya kırılmasına neden olabilir.

Tekerlek, fren diski ve poyra arasında tam teması sağlamak için "yıldız" sıkma sırasını izlemeniz önerilir. Buna göre önce somunu, ardından karşısındakini (sonraki yerine) sıkmanız gerekir.

 

4, 5 veya 6 cıvatayla yıldız sıkma örnekleri:

 

 

Somunlar, araç üreticisi tarafından belirtilen torkta sıkıldığında tekerlekler doğru şekilde takılır ve tekerlek, poyraya göre doğru şekilde hizalanır.