Momenty dokręcania

 

Znaczenie prawidłowego momentu dokręcenia kół jest często pomijane, szczególnie przy sezonowej wymianie opon. Niewłaściwie dobrana wartość momentu dokręcenia nakrętek lub śrub może powodować uciążliwe drgania kierownicy podczas hamowania i ogólne nieprawidłowe działanie układu hamulcowego. Oprócz tego ma to również wpływ na bezpieczeństwo pojazdu i jego pasażerów.

 

Zbyt mocno lub niedostatecznie dokręcone śruby bądź nakrętki mogą spowodować potencjalne tragiczne w skutkach konsekwencje. Śruby lub nakrętki kół, które są zbyt mocno dokręcone, mogą zostać odkształcone, rozciągnięte, a w konsekwencji może dojść do ich zerwania, szczególnie podczas jazdy po dziurawej drodze lub pokonywania progów zwalniających.

 

 

W ostatnich latach zaobserwowano, że powszechna praktyka polegająca na używaniu klasycznych kluczy pneumatycznych lub elektrycznych ustawionych na najwyższy poziom mocy prowadzi przy każdorazowym montażu kół do przedwczesnego zużycia gwintów, a tak ważne komponenty jak śruby czy nakrętki przestają działać prawidłowo. Zdarza się również, że inne elementy – takie jak piasta – ulegają uszkodzeniu podczas wkręcania śruby do piasty koła. Konsekwencją przedwczesnego zużycia gwintów jest nieprawidłowe mocowanie piasty koła, co zdarza się częściej, niż mogłoby się wydawać.

Temat prawidłowego momentu dokręcania kół nabiera coraz większego znaczenia w związku z nieustannym rozwojem pojazdów.
Większe wymiary samochodów, większy rozmiar obręczy kół a jednocześnie mniejsza wielkość piasty są przyczyną, dla której zespół ‘koło-tarcza-piasta’ jest obecnie bardziej narażony w samochodach na obciążenia w miejscu styku tych trzech elementów w porównaniu z pojazdami sprzed 20 czy 25 lat.

Zbyt niski moment dokręcania nakrętek koła może spowodować w krótkim czasie powstanie nieznacznego luzu w zespole ‘piasta-tarcza-koło’ i szereg związanych z tym problemów.
Ponieważ tarcza hamulcowa ociera się naprzemiennie o klocek hamulcowy, a częstotliwość ocierania wzrasta po pierwszym hamowaniu, klocek hamulcowy dąży do wyrównania swojego położenia na tarczy, co może powodować wzmożone drgania.
Naprzemienne ocieranie (czasem możemy to nawet zaobserwować poruszając kołem ręcznie) powoduje szybsze rozgrzanie się tarczy w jednym miejscu, co podczas hamowania prowadzi do wyraźnie odczuwanych przez kierowcę drgań na kierownicy w wyniku nierównomiernego tarcia o nagrzaną tarczę.

 

Ten problem można bardzo łatwo odróżnić od ogólnej sytuacji związanej z „krzywą tarczą hamulcową”, ponieważ w tym przypadku koło kierownicy wpada w wibracje, a pedał nie. Przez cały okres eksploatacji tarczy i klocków tarcza ulegnie odkształceniu, a klocki będą wykazywać się nieregularnym zużyciem. Deformacja tarczy hamulcowej spowodowana stałym i naprzemiennym ocieraniem prowadzi w końcu do wibracji pedału hamulca.

 

 

Koła są prawidłowo zamontowane wyłącznie wtedy, kiedy śruby lub nakrętki są dokręcone przy użyciu klucza dynamometrycznego zgodnie ze wskazanym momentem dokręcenia, określonym na podstawie wielkości i materiału, z jakiego wykonano nakrętki i śruby oraz rodzaju gwintu. Moment dokręcenia jest zazwyczaj podany w instrukcji obsługi pojazdu.

Można użyć klasycznego klucza pneumatycznego w jego dolnym ustawieniu (moment obrotowy narzędzia nie może przekraczać wymaganego przez producenta pojazdu momentu dokręcania) lub klucza z ogranicznikiem momentu, który gwarantuje, że nie zostanie przekroczona wymagana wartość.

Zastosowanie niższego momentu dokręcania niż zalecany może spowodować poluzowanie się śrub, natomiast stosowanie wyższego momentu dokręcania może doprowadzić do odkształcenia tarcz lub do zerwania śrub, a także trudności z późniejszym odkręceniem śrub przy wymianie koła.

Aby zapewnić prawidłowe przyleganie koła, tarczy i piasty, należy dokręcać koło „na gwiazdę”, tj. dokręcając najpierw nakrętkę z jednej strony, a potem nakrętkę przeciwległą (zamiast następnej).

Przykład dokręcania „na gwiazdkę” w przypadku 4, 5 lub 6 śrub:

 

 

Koła są prawidłowo zamontowane wyłącznie wtedy, kiedy nakrętki zostały dokręcone zgodnie z momentem podanym przez producenta pojazdu, a koło zostało właściwie ustawione w stosunku do piasty.